Cách đây 74 năm, trong những ngày Tháng Tám lịch sử, với tinh thần sục sôi cách mạng, nhân dân Việt Nam đã tiến hành cuộc Tổng khởi nghĩa Cách mạng Tháng Tám, đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân và phong kiến, giành chính quyền về tay nhân dân.
Ngày 7-5-1944, Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị “khởi nghĩa”. Các đội tự vệ khu phố, nhà máy, xí nghiệp nội thành, làng, xã ngoại thành được thành lập và phát triển. Để chuẩn bị khởi nghĩa, dân quân tự vệ hăng hái luyện tập quân sự, mua sắm vũ khí, với nhiều cách sáng tạo, linh hoạt như mua lại súng của lính Pháp đóng trong thành Hà Nội, thành Sơn Tây hay ở các pháo đài cũ của Pháp ở Láng; mò súng ở sông Hồng, sông Tô Lịch, sông Tích…
Tự vệ ở các làng, xã thuộc Hà Đông, Sơn Tây bảo vệ cho nhân dân phá kho thóc ở địa phương, thuyết phục các kỳ hào tham gia cứu đói, trấn áp những tổng lý tay sai gian ác. Một số ủy ban dân tộc giải phóng ở làng, xã đã ra đời theo mô hình các làng, xã của khu giải phóng Việt Bắc.
Luồng không khí hừng hực khi người nghèo đói được chia gạo thóc, giảm tô… càng làm cho quần chúng tin và đi theo ngọn cờ cách mạng dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Việt Minh.
Ngày 15-8-1945, phát xít Nhật tuyên bố đầu hàng các nước Đồng minh vô điều kiện. Căn cứ vào Chỉ thị của Trung ương “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, Hội nghị Xứ ủy Bắc kỳ ra quyết định tổng khởi nghĩa khắp 10 tỉnh Đồng bằng Bắc Bộ.
Ngày 17-8-1945, tự vệ được bố trí làm nòng cốt trong các khối quần chúng dự mít tinh tại Nhà hát Lớn, sau đó biểu tình tuần hành trên các đường phố đến khuya, giương cao cờ đỏ sao vàng, hô vang khẩu hiệu: “Ủng hộ Việt Minh”, “Việt Nam độc lập”.
Ngày 19-8-1945, theo đúng kế hoạch, từ các làng, xã thuộc các huyện Hoài Đức, Thường Tín, Phú Xuyên, Thanh Trì, Từ Liêm, Đông Anh…, các khối đoàn thể cứu quốc vác mã tấu, gươm, kiếm, gậy gộc cuồn cuộn đổ về Quảng trường Nhà hát Lớn, hát vang bài “Tiến quân ca”. Sau đó, lực lượng quân dân tiến hành tổng khởi nghĩa, chia thành nhiều mũi tấn công vào các vị trí đầu não của chính quyền thực dân và nhanh chóng giành thắng lợi.
Chỉ trong 11 ngày, từ 17-8 đến 28-8-1945, chính quyền cách mạng đã được thiết lập ở các địa phương. Ngày 28-8-1945, danh sách Chính phủ lâm thời được công bố trên các báo.
Ngày 2-9-1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.
Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, là nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á, chấm dứt ách đô hộ của thực dân và phong kiến tại Việt Nam. Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ trở thành người dân một nước độc lập làm chủ vận mệnh của mình.
Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám của Việt Nam đã cổ vũ phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước bị chủ nghĩa đế quốc thực dân áp bức, thống trị.
Hải Quân
