Thiên nga là một loài chim tuyệt đẹp, là biểu tượng cho tình yêu và lòng chung thủy đối với bạn đời của mình. Chúng kết đôi với một bạn tình duy nhất. Hơn nữa, thiên nga rất thông minh, chúng nhớ được ai đối xử tốt và ai đối xử tồi với mình.
Tình yêu dành cho “bạn đời” ở loài thiên nga sâu đậm đến mức chúng sống cặp với nhau đến trọn đời. Nhưng cho dù cảm xúc có đến từ cả hai thì sự chung thủy ở loài thiên nga có một mục tiêu rõ ràng là để chung tay nuôi được nhiều thiên nga con nhất.
Các cặp đôi thiên nga tạo nên một hình ảnh cổ điển về sự dâng hiến, cùng với hai chiếc cổ cong chụm vào nhau tạo thành hình một trái tim hoàn hảo. Đó là một phần của nghi lễ tán tỉnh, trong đó cặp đôi đối mặt nhau và uốn cong người xuống một cách duyên dáng với bộ lông xù và đôi cánh giương lên.
Vũ điệu tán tỉnh của chúng đi kèm với một loạt tiếng rít và âm thanh lầm rầm. Vì vậy, ý nghĩ cho rằng thiên nga chỉ cất tiếng hát khi chúng sắp chết – còn gọi là “bài ca thiên nga” – chỉ là đồn thổi.
Tất cả sáu loài thiên nga đều thực hiện điệu nhảy tán tỉnh kiểu như vậy dẫu có khác nhau đôi chút. Thiên nga đen của Úc dùng bộ lông đặc biệt của mình để thu hút bạn tình. Thiên nga Bewick thuộc Âu-Á hay gào rú khi tán tỉnh nhưng lại trở nên rất nhẹ nhàng sau khi kết đôi.
Với thiên nga kèn ở Bắc Mỹ, chúng gây huyên náo đúng với tên gọi của mình. Thực tế là do ống khí quản của chúng quấn lại ngoằn ngoèo giống như cái kèn khiến chúng có thể phát ra âm thanh như tiếng còi xe. Chúng cũng bơi theo nhịp với cái đầu nhấp nhô và “cất tiếng hát” trong khoảng thời gian này.
Sau khi xong quá trình tán tỉnh, thiên nga đực (cob) và thiên nga cái (pen) gắn bó bên nhau trọn đời. Trừ một số trường hợp đặc biệt xảy ra, hầu hết chúng sẽ nuôi con cùng nhau và chung sống đến trọn đời.
Hầu hết các loài chim khác sẽ nuôi con cùng nhau trong suốt một mùa sinh sản, nhưng sẽ chuyển sang bạn tình mới ở mùa tiếp theo. Nhiều loài chim cũng thực hiện hành vi “ngoại tình”. Điển hình là loài vịt đặc biệt quan tâm đến các mối quan hệ khác. Bằng cách kiếm thêm bạn tình mới, chúng có thể tạo ra nhiều con hơn.
Tuy nhiên, đối với thiên nga, lợi ích của việc “bên nhau trọn đời” lớn hơn nhiều so với việc “chơi bời bên ngoài”.
Những cặp đôi gắn kết sẽ nuôi dưỡng những con non hết lứa này đến lứa khác trong suốt cuộc đời của chúng, giúp chúng có thêm kinh nghiệm thành công và thất bại trong việc nuôi dưỡng mỗi lần như thế. Cơ hội học hỏi này có thể là một lý do khiến chúng không tách rời nhau.
Ngoài ra, những cặp đôi thiên nga sẽ có sức chiến đấu cao hơn khi phải đối đầu với những hiểm nguy, so với khi một mình. Một trong hai con nếu bị tách ra sẽ bị đe dọa thường xuyên hơn khi gặp phải những đối thủ hung hãn.
Việc ở cùng với nhau cũng sẽ giúp chúng tiết kiệm được thời gian và năng lượng. Với thiên nga Bewick, hằng năm chúng phải di chuyển một quãng đường dài và khốc liệt từ các vùng đất thuận lợi cho việc sinh sản ở miền bắc nước Nga đến các khu di trú mùa đông của Châu Âu. Chúng chỉ dừng lại ở những chặng ngắn để nạp thêm năng lượng. Vì vậy, chúng có rất ít thời gian để ve vãn tán tỉnh bạn tình.
“Hầu hết các con thiên nga Bewick bắt cặp với nhau trong mùa sinh sản ở vùng Bắc Cực thuộc Nga”, Eileen Rees thuộc tổ chức WWT (Wildfowl and Wetlands Trust), cho biết.
Thiên nga Bewick di cư xa nhất trong tất cả các loài thiên nga, lên đến 2.500 km, đó có thể là lý do tại sao chúng ít có khả năng “ly hôn” nhất. Kể từ khi các nghiên cứu về chúng bắt đầu vào năm 1963, trong vòng 50 năm qua, chỉ có ba trường hợp “ly hôn” tại WWT Slimbridge, nơi có 10.000 con thiên nga Bewick cư trú suốt mùa đông.
Tại sao thiên nga lại rời bỏ “người tình trăm năm’ của mình, dù đã là ông bố bà mẹ?
Cũng giống như con người, chúng đôi khi bỏ đi khi mọi thứ trở nên tồi tệ. Theo Radoslaw Włodarczyk thuộc Đại học Lodz ở Ba Lan, thỉnh thoảng, những con thiên nga thay đổi bạn đời sau một mùa sinh sản tồi tệ hoặc gặp thất bại trong việc xây tổ ấm.
Phải mất 1-2 mùa cho những con thiên nga hợp đôi và bắt đầu sinh sản lại. Đôi mới này thường nuôi ít con hơn trong năm đầu tiên của chúng, nhưng sẽ tăng dần lên trong những năm sau đó. Ở Ba Lan, tỷ lệ chia tay ở thiên nga trắng là khoảng 4%.
Thiên nga thỉnh thoảng cũng “ngoại tình”. Nhưng thực sự thì chỉ có những con thiên nga đen cái của Úc thường xuyên không chung thủy mà thôi. Một con đực thiên nga đen của Úc nuôi khoảng 1/7 trứng không phải là của mình, bởi con cái giao phối với một con đực khác khi nó không thể có con với bạn đời của mình.
Đối với 5 loài thiên nga khác, những rủi ro liên quan đến việc tìm kiếm bạn tình ngoài, như rủi ro mắc bệnh truyền nhiễm, hoặc đơn giản là không tìm được bạn tình mới là quá cao.
Vì vậy, chúng vẫn son sắt một lòng với nhau, đặc biệt những con thiên nga đực là những “ông chồng” mẫu mực hiện đại.
Thiên nga đực trưởng thành: Những “ông chồng” mẫu mực
Không giống hầu hết vịt và ngỗng, thiên nga đực hỗ trợ con cái trong việc ấp trứng, giúp con cái có thời gian ăn nhiều hơn để khôi phục lại lượng mỡ dự trữ mà chúng mất đi khi sinh nở.
Những con đực thiên nga đen thực sự dành nhiều thời gian cho tổ ẩm của mình hơn con cái. Điều đó có vẻ kỳ lạ, bởi vì những con cái thiên nga đen là ít chung thủy nhất. Nhưng không giống như những loài thiên nga khác, thiên nga đen có thể đẻ trứng nhiều lần trong một năm.
Khi con cái ở trên tổ càng lâu càng cần thêm thời gian để nó sẵn sàng đẻ lứa trứng mới. Bằng cách giải phóng cho con cái, con đực đảm bảo rằng lứa trứng kế tiếp sẽ đến một cách nhanh chóng. Điều này có nghĩa là nó sẽ có nhiều con hơn, miễn sao đó là con của mình.
Một khi thiên nga con chui ra khỏi trứng, thiên nga bố mẹ sống với con trong khoảng thời gian từ sáu đến chín tháng.
Giống như nhiều bậc cha mẹ, thiên nga sẵn sàng nhảy xổ vào nếu gia đình chúng bị đe dọa. Nhưng liệu chúng thực sự có thể làm gãy cánh tay của con người bằng đôi cánh của mình?
Bất hạnh cho ai vô tình động chạm tới một gia đình thiên nga. Những con thiên nga đực sẽ bảo vệ tổ của chúng một cách dữ dội. Cũng như việc bảo vệ những đứa con của mình khỏi kẻ thù, điều này cũng ngăn cản con cái giao phối với con đực khác.
Khi nhận thấy một mối đe dọa, một con thiên nga sẽ đứng thẳng dậy với đôi cánh xòe ra đột ngột và rít lên, cất tiếng lầm rầm, khịt khịt. Nhưng phần lớn đây chỉ là màn kịch lừa trẻ con của chúng. Một con thiên nga có rất ít khả năng làm gãy xương của người lớn, mặc dù một đứa trẻ hay người già có thể bị đau vì xương của bọn họ yếu hơn. Những con thiên nga có thể đánh trả một cú đau bằng chỗ khớp nối ở cánh, nhưng không thể có đủ lực để làm gãy cánh tay của con người.
Tất cả các loài chim bay đều có cấu trúc xương giống như tổ ong để làm cho chúng càng nhẹ càng tốt. Thiên nga nằm trong số những loài chim bay nặng nhất, vì vậy chúng cần có cấu tạo tối ưu nhất. Đổi lại là xương của chúng yếu hơn so với xương của những động vật khác. Hậu quả là một con thiên nga có nguy cơ làm gãy cánh của chính nó nếu nó tác động lực mạnh vào tay của một người trưởng thành.
Minh Anh
wpDiscuz
