Ngư dân Việt Nam kiện Formosa ở Đài Loan – thủ phạm gây ô nhiễm biển các tỉnh miền Trung

• Cận cảnh biệt thự khủng của Võ Kim Cự, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh
• Tài sản khủng của ‘hot girl Thanh Hóa’ có quan lộ thần tốc
• Biệt phủ gỗ quý của lãnh đạo kiểm lâm Quảng Trị
• Biệt phủ Yên Bái và tài sản bất minh
• Vụ xử phạt “biệt phủ” Yên Bái: Dung túng cái sai?
• Biệt phủ nguy nga ở Yên Bái xưa rồi, biệt phủ trên đất vàng đặc khu Vân Đồn còn hoành tráng hơn

Hàng nghìn người dân miền Trung Việt Nam với sự hỗ trợ của nhiều hội đoàn đã nộp đơn chính thức kiện Formosa tại Đài Loan hôm 11/6/2019. Họ là những nạn nhân trong thảm họa môi trường biển miền Trung do Formosa gây ra.

-Quảng Cáo-

Đơn kiện là của nhóm “Công lý cho Nạn nhân Formosa” nộp tại văn phòng công tố quận Đài Bắc.

Họ muốn có bồi thường 4 triệu đôla Mỹ cho 51 nạn nhân đã hoàn tất hồ sơ nộp tòa hôm 11/6. Tuy nhiên tổng số nạn nhân ghi danh để tham dự vào vụ kiện chờ bổ túc hồ sơ cho đến giờ là 7.875 người.

Tổng cộng 24 người bị kiện được ghi trong đơn, gồm Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, công ty mẹ là tập đoàn Formosa Plastics Group, các công ty khác có đầu tư vào Hà Tĩnh, cùng các thành viên ủy ban quản trị và cổ đông của các công ty này.

Biểu tình ôn hòa

“Đoàn Việt Nam khoảng 50 người vừa có cuộc biểu tình rất ôn hòa trước Trụ sở chính của Tập đoàn Formosa. Có sắc áo dày đặc của cảnh sát Đài Loan nhưng họ không gây trở ngại gì mà rất lịch sự.”

“Trước đó, buổi họp báo trước tòa án Đài Loan cũng thu hút sự chú ý của truyền thông quốc tế. Các hãng thông tấn lớn trên thế giới như AP, Reuters, NHK đều có mặt để đưa tin, phỏng vấn,” bà Nancy Bùi, đại diện Hội Công lý cho Nạn nhân Formosa nói với BBC News Tiếng Việt từ Đài Loan hôm 11/6.

“Các nạn nhân Formosa khởi kiện hôm nay chỉ là những người chúng tôi tiếp cận được để phỏng vấn. Con số còn lại lớn hơn rất nhiều.”

“Đài Loan chỉ là một trong ba nơi chúng tôi sẽ gửi đơn kiện Formosa. Trước đó, chúng tôi đã đưa vụ việc ra Liên Hiệp Quốc. Ngày 12/6, chúng tôi sẽ gửi đơn kiện tới tòa án tại New Jersy, Mỹ, nơi Formosa đóng đại bản doanh.”

Trả lời câu hỏi vì sao vụ việc này lại được thực hiện quyết liệt đến vậy, bà Nancy Bùi nói:

“Bởi vì trong suốt ba năm qua, Formosa đã phủi tay, không chi trả đúng mức cho các nạn nhân, trong khi mức độ tàn phá đối với môi trường và con người rất thảm khốc. Chúng ta không thể im lặng.”

“Ngay sau cuộc biểu tình chiều 11/6, một nhân viên của Formosa đã xuất hiện và đưa cho chúng tôi một văn bản, trình bày ba điểm chính của họ. Thứ nhất, họ nói đã đền bù 500 triệu đô la, như thế là đủ rồi. Thứ hai, họ cho rằng họ làm mọi việc theo pháp luật Việt Nam. Thứ ba, họ có đường dây nóng và nếu có gì sai được phản ánh thì đã giải quyết ngay.”

“Những điều này là rất sai. Mới đây thôi, Công an Hà Tĩnh đã có công văn cho hay Formosa đang tồn đọng hàng triệu tấn chất thải độc hại và hoạt động xả thải của họ còn rất nhiều lỗ hổng. Nhiều ngư dân mất nghề, phải lang bạt khắp nơi kiếm sống trong khi Formosa thì phủi tay, nhiều người phản đối Formosa bị bắt bớ, cầm tù… ” bà Nancy nói với BBC News Tiếng Việt tại Bangkok.

Vụ kiện được giới thiệu bằng tiếng Trung và tiếng Anh ở Đài Loan

Từ Việt Nam, ông A, 42 tuổi, một nạn nhân Formosa có tên trong vụ kiện, xin được ẩn danh, nói với BBC:

“Tui cũng suy nghĩ lung lắm, và bàn với gia đình hoài rồi mới dám đứng tên hồ sơ. Người ta nói mình nó giống như con kiến đi kiện củ khoai, nắm chắc không được kết quả gì đâu. Nhưng tụi tui mất hết, không còn đường sống, thôi thì, bỏ tên vào cho mình nuôi chút hy vọng. Người ta cũng nói chờ chắc cũng phải mấy năm.”. Ông A cho biết từ ngày mất nghề đánh cá, ông làm thuê cho người ta để kiếm sống. “Thì người ta mướn gì mình làm nấy, làm sống qua ngày.”

Về thủ tục tố tụng, bà Nancy cho biết, đây là một tiến trình rất dài:

“Theo luật Đài Loan, trong vòng 1 – 2 tháng tới tòa Đài Loan sẽ thông báo họ có thụ lý vụ kiện hay không. Nếu không, chúng tôi có vụ khiếu kiện thứ hai tại tòa ở tiểu bang New Jersey, Mỹ. Nếu có, tòa Đài Loan sẽ thực hiện các giai đoạn như điều tra, trao đổi hồ sơ; điều đình giữa hai bên; trong trường hợp không điều đình được thì sẽ ra tòa.”

“Nếu thực hiện đầy đủ các trình tự này và qua cả ba phiên tòa sơ thẩm, thượng thẩm và tối cao viện thì thời gian có thể kéo dài 3 – 5 năm,” bà Nancy Bùi cho biết.

Không kiện được ở Việt Nam

Phái đoàn từ Việt Nam gồm Giám mục Micae Hoàng Đức Oanh, và một số linh mục đại diện cho các nạn nhân đến từ 2 giáo phận Vinh và Hà Tĩnh sẽ có mặt tại phiên tòa được cho là ‘lịch sử’ này.

Trả lời phỏng vấn truyền thông trước buổi họp báo tại Đài Loan hôm 11/6, Giám mục Micae Hoàng Đức Oanh nói:

“Formosa đã gây ô nhiễm, gây ung thư từ lâu rồi, đây là dịp thuận tiện để chính quyền Đài Loan phải lên tiếng giải quyết vấn đề không chỉ cho Việt Nam mà cho chính Đài Loan.”

“Đầu tiên chúng tôi đòi hỏi Formosa phải giải quyết công bằng cho người dân bị thiệt hại. Formosa không được tiếp tục xả thải và phải tẩy trừ biển.”

“Tôi hi vọng chính phủ Đài Loan sẽ thấy vấn đề, và cũng tùy thuộc chính chúng ta và phương tiện truyền thông trên thế giới thúc đẩy chính quyền Đài Loan giải quyết vấn đề. Nếu không chúng tôi sẽ tiếp tục kiện lên các tòa án khác.”

Ông John Hoàng Nguyễn, Hội trưởng Hội Công lý cho Nạn nhân Formosa – tổ chức đứng ra hỗ trợ các ngư dân Việt Nam trong vụ kiện này – nói ông mong muốn được thấy các nạn nhân Formosa “trở lại cuộc sống bình thường”.

“Khi người dân Việt Nam muốn kiện thì bị nhà nước chặn, bác hồ sơ, nên họ phải chuyển sang nước khác để kiện. 8000 hồ sơ bằng tiếng Việt chuyển sang tiếng Hoa thì người dân lấy đâu ra tiền? Riêng án phí cho phiên tòa này tại Đài Loan đã tốn 30.000 ngàn đôla. Do đó, chúng tôi đã gây quỹ để giúp các nạn nhân có thể gióng lên tiếng nói của mình qua hệ thống pháp luật ở Đài Loan.”

Ông John Hoàng Nguyễn cho rằng khó khăn đối với các nạn nhân Formosa Việt Nam là “đồng hương không hiểu chuyện”, do đó nhiều người cho rằng Formosa đền 500 triệu đôla là đủ rồi.

“Nhưng số tiền đó chia cho bốn tỉnh với 500.000 người làm sao đủ”, ông John Hoàng Nguyễn nói với báo giới bên ngoài buổi họp báo tại Đài Bắc hôm 10/6.

“Hội Công lý cho Nạn nhân Formosa từ 10 nước trên thế giới bàn cách giúp người Việt Nam. Lần đầu tiên, người Việt Nam đứng ra kiện Formosa tại quê hương của Formosa.”

“Mong muốn của chúng tôi là thấy người dân trở lại cuộc sống bình thường. Formosa phải đền để họ đủ tiền sống. Phải kiếm nghề khác cho họ làm nếu biển không sạch. Và phải làm sạch biển vì chất độc nằm dưới biển… Phải đòi hỏi Formosa làm những việc cần thiết, xứng đáng, để tôm cá Việt Nam được an toàn.”

Được biết có tới 10.000 ngư dân miền Trung Việt Nam đã tìm đến năm nhóm luật sư trợ giúp về pháp lý để chính thức khởi kiện công ty Formosa Hà Tĩnh (FHS) và 18 công ty liên đới chịu trách nhiệm trước tòa án Đài Loan tại Đài Bắc vào 11/6/2019.

Mục đích khởi kiện là yêu cầu Tập Đoàn FHS phải bồi thường thỏa đáng cho nạn nhân và làm sạch vùng biển bị ô nhiễm chất độc do công ty FHS gây nên, theo thông cáo báo chí của Hội Công lý cho Nạn nhân Formosa.

Trong danh sách 18 công ty bị kiện lần này, ngoài FHS, số đông công ty khác có trụ sở tại Đài Loan, một số khác có cơ sở tại một số quốc gia trên thế giới như tại Hoa Kỳ, Nhật Bản, Singapore, Cayman; một hòn đảo thuộc phần đất của Anh Quốc.

Quyền Môi Trường (Earth Rights International -ERI) tại New Jersey, Hoa Kỳ sẽ đại diện cho các nạn nhân và Hội Công Lý Cho Nạn Nhân Formosa nộp một đơn kiện khác tại tòa án Liên Bang về môi trường tại tiểu bang New Jersey, nơi có bản doanh của Công ty Formosa USA. Đây là công ty có cổ phần lớn cũng như đóng vai trò quan trọng trong việc điều hành Công Ty Hưng Nghiệp Gang Thép Formosa Hà Tĩnh.

BBC News