Người đàn bà xấu nhất trần gian
Tác giả: Olga Tokarczuk
Hắn cưới một người đàn bà xấu nhất trần gian. Hắn đã đến Vienna chỉ vì ả. Hắn không có chủ định, bởi trước đó cái ý nghĩ lấy ả làm vợ chưa hề chui vào đầu hắn.
Nhưng khi nhìn thấy ả, khi bị nỗi kinh ngạc cho một cú quất mạnh, thì hắn đã không thể rời mắt khỏi ả được nữa. Ả có một cái đầu lớn đầy những khối u và những chỗ lồi lên. Cặp mắt nhỏ và luôn ướt trú ngụ ngay dưới cái trán ngắn nhăn nheo. Nhìn từ xa, chúng giống như hai kẽ nứt. Cái mũi như thể bị gãy ở nhiều chỗ, đỉnh mũi bầm tím và tua tủa những sợi lông kỳ dị. Và cái miệng phồng phồng vĩ đại lúc nào cũng he hé, ướt, bên trong là những cái răng nhọn. Ngoài ra, như thể như thế vẫn chưa đủ, trên mặt ả còn mọc lên thưa thớt những sợi lông tơ dài.
Lần đầu tiên hắn nhìn thấy ả, là khi ả đi ra phía ngoài tấm quảng cáo bằng bìa cáctông của đoàn xiếc lưu động. Tiếng la ó vì kinh ngạc và ghê sợ lăn trên đầu những người đang tụ tập và rớt xuống chân ả. Hình như ả cười, nhưng trông giống như một cái nhăn buồn. Ả đứng không nhúc nhích, ý thức được rằng hàng chục cặp mắt đang dán vào mình, rằng họ đang hau háu nuốt từng chi tiết, để rồi sau đó tả lại khuôn mặt ấy cho hàng xóm, người quen hay chính những đứa con của họ, để nhớ lại rồi so sánh với khuôn mặt mình trong gương.
Sau đó – khi đã trở thành thành viên của đoàn xiếc – cùng ả uống trà bên cạnh cái lò sưởi bằng sắt trong xe của đoàn, hắn đã nghĩ rằng ả hoàn toàn không ngu ngốc. Ả nói bằng nhiều thứ tiếng, nhưng có vẻ như chẳng được tiếng nào tốt. “Tôi biết ông đang nghĩ gì. Ai không có mẹ thì cũng không có tiếng mẹ đẻ. Tôi dùng nhiều thứ tiếng, nhưng chẳng có tiếng nào là của mình”. Lúc hắn chào tạm biệt, thì ả – làm hắn sửng sốt – chìa tay về phía hắn bằng một động tác đầy nữ tính. Động tác của một mệnh phụ. Một bàn tay hoàn toàn đẹp. Hắn cúi người về phía bàn tay, nhưng không hề chạm môi vào nó.
Hắn nằm ngửa trên giường khách sạn và nghĩ về ả. Nhìn thẳng vào bóng tối ẩm ướt ngột ngạt của khách sạn. Khoảng không đặc quánh càng kích thích trí tưởng tượng của hắn. Nếu là một người như ả thì sẽ như thế nào nhỉ. Sẽ cảm thấy ra sao từ bên trong. Sẽ nhìn thế giới như thế nào bằng cặp mắt giống như mắt lợn, sẽ thở như thế nào bằng cái mũi biến dạng, liệu có ngửi thấy mùi vị như mọi người? Chưa bao giờ hắn có cảm giác thương hại ả. Nếu như đồng cảm với ả thì chắc hắn đã không nghĩ đến việc lấy ả làm vợ.
Về sau một số người đã kể về câu chuyện này như câu chuyện của một cuộc tình bất hạnh. Rằng hắn đã nhìn vào trái tim của ả bằng trái tim mình, rằng hắn đã yêu một thiên thần dịu dàng mang bộ mặt quái dị. Chẳng có gì giống thế. Đêm đầu tiên sau buổi gặp, đơn giản là hắn đã hình dung ra làm thế nào để chăn gối với một hình hài như vậy, để hôn ả, để cởi quần áo của ả.
Hắn đã chiếm được lòng tin của ông giám đốc. Hắn được dẫn chương trình và hâm nóng công chúng: “Quý vị hãy nhắm mắt lại. Đặc biệt là phụ nữ và trẻ em. Ai đã một lần nhìn thấy trò đùa này của tự nhiên, sẽ không còn biết đến giấc ngủ ngon lành, sẽ phải thức dậy với nỗi sợ hãi. Rất có thể sẽ bị mất lòng tin vào tạo hoá”. Hắn nghĩ rằng cái tạo hoá mà những người khác đã không còn tin tưởng ấy, đã ban thưởng cho hắn Người đàn bà Xấu nhất trần gian. Những kẻ ngu ngốc đánh nhau vì những phụ nữ đẹp nhất, bắn nhau trong những cuộc đọ súng, những tên điên rồ bỏ ra cả đống tài sản cho những sở thích của đàn bà. Còn hắn thì ngược lại. Người đàn bà Xấu nhất bám lấy hắn như một con thú nuôi buồn. Ả khác hẳn những phụ nữ khác. Và còn cho cơ hội để kiếm tiền. Hắn sẽ khác, lấy ả làm vợ, hắn sẽ có cái mà những người khác không có.
Hắn thích ngắm ả những khi ả không ý thức được ánh mắt của hắn. Hắn biến mất từ sáng, trốn sau lều, sau xe, hắn bỏ đi để lang thang đâu đó và quan sát ả hàng giờ, cho dù chỉ là qua khe của hàng rào gỗ. ả sưởi nắng và lúc đó như người bị thôi miên, ả chậm rãi chải mái tóc mỏng của mình rất lâu, tết làm hai bím rồi lại gỡ ra ngay. Hoặc đan. Những chiếc que đan ánh lên trong nắng, chọc vào cái không khí ồn ào của rạp xiếc. Hoặc mặc một chiếc áo rộng, hai cánh tay để trần và giặt quần áo của mình trong cái chậu gỗ. Da trên cánh tay và ở cổ ả được phủ một lớp lông tơ nhìn rất đẹp. Mềm mại như của những con thú. Cái việc nhìn ngắm ấy rất cần cho hắn, bởi ngày qua ngày, nỗi ghê sợ trong hắn ít dần đi, tan ra dưới nắng, biến mất trong mắt giống như vũng nước trong ngày nắng nóng. Mắt hắn quen dần với sự bất đối xứng khiến người ta mệt mỏi, với những tỉ lệ bị phá vỡ, với thiếu và thừa. Đôi khi hắn thấy ả cũng bình thường.
Không có bất cứ cái gì tồn tại từ đầu đến cuối nếu không có lịch sử của mình, hắn đã có sẵn một câu chuyện mới về sự xấu xí của ả. Đầu tiên hắn bắt ả phải học thuộc câu chuyện đó, nhưng chẳng mấy chốc hắn phát hiện ra rằng Người Xấu nhất không biết kể chuyện, ả nói đều đều và cuối cùng thì bật khóc, vậy là hắn kể về tiểu sử của ả thay cho ả. Hắn đứng cạnh ả, chỉ tay về phía ả và đọc: “Bà mẹ của sinh linh bất hạnh mà quý vị đang nhìn thấy đây, mà diện mạo của nó khiến những con mắt vô tội của các vị khó lòng chịu đựng nổi, sống ở một vùng quê gần Schwarzwald. Và đây, vào một ngày hè nào đó, khi bà đang hái quả móc trong rừng, một con lợn đực hoang dại nhất, đã theo vết chân của bà, bị thôi thúc bởi một dục vọng thú tính không lý trí nó đã tấn công và chiếm đoạt bà”. Hắn còn có vài biến thể khác nữa. Người đàn bà đó đến từ một nơi do Chúa thử thách. Là hậu duệ của những con người xấu có trái tim rất bé, những kẻ không có tình thương đối với một người ăn mày bệnh tật, vì thế Người đã trừng phạt cả làng bằng sự xấu xí khủng khiếp di truyền này. Hắn không cảm thấy tội lỗi. Phiên bản nào cũng có thể là thật.
Hắn đã cầu hôn ả. Ả đỏ mặt vì xấu hổ, run rẩy. Khẽ nói “vâng” và sau đó đặt nhẹ đầu lên vai hắn. Hắn cảm nhận mùi của ả. Hắn giữ cái khoảnh khắc ấy. Đầy hưng phấn, hắn bắt đầu dệt nên trước mắt ả chương trình cho cuộc sống chung của hai người. Chúng sẽ đi đến chỗ này chỗ kia. ả nói rằng ả muốn ngược lại hoàn toàn – tức là họ sẽ dừng lại ở một nơi nào đó vắng vẻ, để không còn phải đi bất cứ đâu, nhìn thấy bất cứ ai nữa. Rằng ả sẽ nấu nướng, họ sẽ có những đứa con. Hắn bực bội: “Em sẽ không chịu nổi đâu. Em đã lớn lên trong gánh xiếc. Em sẽ chết nếu thiếu ánh mắt của mọi người”.
Họ cưới nhau vào Lễ Giáng Sinh. Cha làm lễ cho họ suýt nữa thì ngất xỉu. Khi tất cả mọi người đều lắc lư, hắn vẫn giữ mọi người lại và sai người đi lấy thêm bia. Hắn không làm sao say đuợc mặc dù rất muốn. Hắn ngồi cứng ngắc, hai má đỏ bừng, mắt rực sáng. “Mình đi thôi, anh yêu” – ả thầm thì vào tai hắn. Còn hắn cứ như đang giữ chặt mép bàn, như đang bị găm vào đó bằng những cái ghim vô hình. Cho nên những người nghiêm túc hơn có thể nghĩ rằng hắn sợ sự riêng tư loã thể với ả, sợ sự gần gũi bắt buộc của đêm tân hôn. “Anh hãy chạm vào mặt em đi” – ả cầu xin hắn trong bóng tối, nhưng hắn đã không làm điều đó. Hắn nâng ả trên tay sao cho chỉ nhìn thấy đường nét của cơ thể ả, sáng hơn bóng tối trong phòng, một vết mờ mờ, không có ranh giới rõ ràng. Sau đó hắn nhắm mắt – điều này thì ả không thể thấy được – và chiếm đoạt ả, như đối với bất kỳ một phụ nữ nào khác, không suy nghĩ, như thường lệ.
Đến mùa biểu diễn tiếp theo thì họ tự tổ chức lấy. Hắn bảo ả chụp ảnh và gửi đi khắp thế giới. Họ có vô số các buổi biểu diễn. Hắn mua cho ả mấy cái váy dài; tự tay hắn thắt dây nịt vú cho ả, cho nên khi đi trên những phố đông đúc ở các thành phố Châu Âu, trông họ chẳng khác gì một cặp bình thường. Nhưng cả khi đó, hắn vẫn phải chạy trốn. Hắn vốn dĩ là thế, một kẻ đào tẩu vĩnh cửu. Bỗng nhiên dồn tụ trong hắn một sự kinh hoàng nào đó, những tiếng rơi lộp độp nào đó không thể chịu nổi, hắn bắt đầu toát mồ hôi, ngạt thở, thế là hắn lấy bọc tiền, với mũ và chạy xuống cầu thang và không hề nhầm lẫn hắn chạy về phía khu nhà ổ chuột cạnh cảng. Hắn uống một cách vui sướng, vô tội và tự cho phép mình lầu bầu cái gì đó, và sau đó vỗ tay cho một ả điếm đanh đá nào đó. Khi lần đầu tiên bị Người Xấu Nhất cằn nhằn, hắn đã đánh vào bụng ả, bởi ngay cả bằng cách này hắn cũng sợ chạm vào mặt ả.
Hắn nhận được một bức thư của một giáo sư y khoa ở Vienna và giờ đây giới thiệu vợ mình bằng ngôn ngữ khoa học: “Thưa các quý vị, đây là thói đỏng đảnh của tự nhiên, là một đột biến gene, một lỗi của tiến hoá, một nhánh bị thất lạc. Những cá thể như thế này rất hiếm khi xuất hiện. Xác xuất đó thấp đến nỗi như thể lúc này tại đây một thiên thạch vừa rơi xuống. Và đây, quý vị có dịp được nhìn thấy một đột biến gene bằng xương bằng thịt.
Có một lần, khi họ đo người ả, vị giáo sư đã trao đổi với hắn: “Không biết, liệu dạng đột biến gien này có mang tính di truyền không? Ông bà có nghĩ đến một đứa con không?”. Chẳng bao lâu sau đó, như thể không hề liên quan đến những câu trao đổi bí mật với giáo sư, ả nói với ông là ả đã có mang. Từ giờ phút đó, hắn trở nên mâu thuẫn. Hắn muốn ả đẻ ra một đứa giống hệt ả – lúc đó họ sẽ có nhiều hợp đồng hơn, nhiều lời mời hơn. Nếu có gì thì đời hắn cũng được đảm bảo dài dài, thậm chí cả khi có điều gì đó xảy ra với ả. Có thể hắn sẽ trở nên nổi tiếng? Nhưng ngay sau đó, một ý nghĩ kinh khủng xuất hiện, là đứa trẻ sẽ là một con quái vật. Và hắn muốn lôi nó ra khỏi bụng mẹ, để bảo vệ nó khỏi dòng máu bị đầu độc, mang những đặc tính xấu của ả. Và hắn mơ thấy hắn là đứa con trai ấy trong bụng ả, bị cầm tù trong đó, phụ thuộc vào ý muốn tăm tối của ả. Và ả giam hắn ở đó, từ từ đổi mặt cho hắn. Hoặc là khác nữa – hắn mơ thấy hắn là con lợn rừng đã hiếp một cô gái vô tội. Khi tỉnh giấc, ướt đầm mồ hôi, hắn cầu mong cho ả bị sẩy thai.
Cái bụng của ả như khích lệ khán giả. Những người quen biết hơn thì bắt đầu đố nhau – ả sẽ đẻ con trai hay con gái, đứa trẻ sẽ như thế nào. ả bình thản tiếp nhận. Tối tối ả ngồi may những chiếc áo nẹp ngắn, ả nói: “Anh biết không? Con người ta mới mong manh, cô đơn làm sao. Khi họ ngồi trước mặt em và nhìn vào mặt em, em thấy thương cho họ. Như thể chính họ thật trống rỗng, như thể họ bắt buộc phải nhìn vào một cái gì đó, phải làm đầy bằng một cái gì đó. Đôi khi em nghĩ là họ ghen với em. ít nhất thì em cũng còn như thế nào đấy. Còn họ – chẳng có gì đặc biệt, không có cá tính”. Hắn nhăn mặt khi ả nói vậy.
Ả trở dạ vào ban đêm, không gặp khó khăn gì, lặng lẽ, như một con thú. Hắn bật ngay tất cả đèn để có thể nhìn thật rõ. Tim đập thình thịch. Đứa trẻ trông thật khủng khiếp, còn tồi tệ hơn cả mẹ nó. Hắn phải nhắm mắt lại, dạ dày dồn lên cổ. Mãi sau đó, mất một lúc lâu hắn mới chắc chắn rằng – như ả nói – đứa bé sơ sinh là con gái.
Thế là hắn đi vào thành phố tối đen. Tung những hạt tuyết nhỏ, khô. Đau đớn nện giày xuống mặt đường. Hắn lại mâu thuẫn – mừng và thất vọng, mơ ước và sợ hãi. Mấy ngày sau trở về, hắn có sẵn những sáng kiến về lộ trình và quảng cáo. Hắn viết thư cho giáo sư. Hắn mời thợ chụp ảnh đến, người này hai tay run lẩy bẩy.
Mùa đông hãy kết thúc, cây cối đầu xuân hãy bừng nở, mọi con đường của tất cả các thành phố lớn hãy khô ráo, bầu trời hãy cao lên trên mặt đất như một cánh buồm lớn xanh thắm. Cả thế giới hãy ngưỡng mộ sự xấu xí của vợ con hắn, hãy quỳ gối trước mặt họ.
Lần đầu tiên hắn hôn lên mặt ả. Không phải vào môi, mà lên trán. Ả nhìn hắn bằng ánh mắt rạng rỡ, khác hơn, gần như là của con người. Và khi đó trong đầu hắn hiện lên câu hỏi mà hắn không dám nói với ả. “Em là ai?”, “Em là ai?”. Hắn nhắc đi nhắc lại và thậm chí không nhận thấy hắn bắt đầu thầm hỏi những người khác và cả chính mình nữa – như thể toàn bộ cuộc sống là vũ hội Venice khổng lồ. Và hắn chợt nhận ra, có một chân dung nữa, hình như vẫn được giấu đằng sau bề mặt xù xì hay đẹp đẽ của gương mặt con người.
