Gần sáu tháng sau ca cấy ghép mặt và tay hiếm gặp, Joe DiMeo đang học lại cách mỉm cười, chớp mắt, véo và bóp mặt.
Joe DiMeo (22 tuổi, sống tại New Jersey) đã được phẫu thuật vào tháng 8 năm ngoái, hai năm sau khi bị bỏng nặng trong một vụ tai nạn ô tô, thiêu cháy gương mặt và cơ thể.
DiMeo chia sẻ với Associated Press: “Tôi biết đó sẽ là những bài tập chập chững của trẻ thơ trong suốt chặng đường dài. Bạn phải có rất nhiều động lực, rất nhiều sự kiên nhẫn. Và bạn phải mạnh mẽ vượt qua mọi thứ.”
Các chuyên gia cho biết có vẻ như cuộc phẫu thuật tại Viện NYU Langone Health đã thành công, nhưng cũng cảnh báo sẽ cần thời gian để khẳng định chắc chắn.
Trên thế giới, các bác sĩ phẫu thuật đã hoàn thành ít nhất 18 ca ghép mặt và 35 ca ghép tay, theo UNOS (United Network for Organ Sharing- Cơ quan giám sát hệ thống cấy ghép của Hoa Kỳ).
Nhưng việc cấy ghép đồng thời cả mặt và đôi tay là cực kỳ hiếm và mới chỉ được thử hai lần trước đó. Nỗ lực đầu tiên là ca phẫu thuật vào năm 2009 trên một bệnh nhân ở Paris, người đã chết khoảng một tháng sau đó vì biến chứng. Hai năm sau, các bác sĩ ở Boston đã thử lại trên một phụ nữ bị một con tinh tinh tấn công, nhưng cuối cùng họ phải cắt bỏ đôi tay cấy ghép vài ngày sau đó.
Tiến sĩ Bohdan Pomahac, bác sĩ phẫu thuật tại Bệnh viện Phụ nữ và Brigham (ở Boston), người đứng đầu ca phẫu thuật thứ hai cho biết: “Việc họ có thể giải quyết được ca phẫu thuật đó cho DiMeo là một điều phi thường. Tôi biết rằng nó vô cùng phức tạp. Đó là một thành công to lớn.”
DiMeo sẽ phải dùng thuốc suốt đời để tránh nguy cơ các cơ quan cấy ghép bị đào thải, cũng như tiếp tục phục hồi chức năng để có được cảm giác và chức năng trên khuôn mặt và bàn tay mới của mình.
Vào năm 2018, DiMeo đã ngủ gật sau tay lái sau khi làm ca đêm với công việc là người thử sản phẩm cho một công ty dược phẩm. Chiếc xe lao vào lề đường và cột điện, lật nhào và bốc cháy. Một tài xế khác trông thấy vụ tai nạn đã tấp xe vào cứu DiMeo.
Sau đó, DiMeo đã trải qua nhiều tháng trong tình trạng hôn mê và trải qua 20 cuộc phẫu thuật tái tạo và nhiều lần ghép da để điều trị tình trạng bỏng rộng cấp độ ba.
Sau khi thấy rõ rằng các cuộc phẫu thuật thông thường không thể giúp anh lấy lại được toàn bộ thị lực hoặc khả năng sử dụng đôi tay của mình, nhóm điều trị của DiMeo đã bắt đầu chuẩn bị cho ca cấy ghép đầy rủi ro vào đầu năm 2019.
Tiến sĩ David Klassen, giám đốc y tế UNOS cho biết: “Trong thế giới cấy ghép, đây có lẽ là trường hợp bất thường nhất.“
Gần như ngay lập tức, nhóm NYU gặp phải những thách thức bao gồm cả việc tìm kiếm người hiến tặng cho ca cấy ghép.
Các bác sĩ ước tính DiMeo chỉ có 6% cơ hội tìm được kết quả tương thích với hệ thống miễn dịch của mình. Họ cũng muốn tìm một người có cùng giới tính, màu da và cách điều khiển bàn tay.
Sau đó, trong quá trình tìm kiếm người hiến tặng, đại dịch COVID-19 lan rộng và số lượng nội tạng hiến tặng giảm mạnh. Trong thời gian dịch bệnh tại thành phố New York tăng vọt, các thành viên của nhóm cấy ghép lại được chỉ định làm việc chống COVID-19.
Vào đầu tháng 8/2020, nhóm nghiên cứu cuối cùng đã xác định được một người hiến tặng ở Delaware và hoàn thành quy trình cấy ghép kéo dài 23 giờ vài ngày sau đó.
Họ đã cắt cụt cả hai bàn tay của DiMeo, thay vào đó là phần giữa cẳng tay và kết nối các dây thần kinh, mạch máu và 21 gân bằng chỉ khâu mỏng như tóc. Họ cũng cấy ghép toàn bộ khuôn mặt, bao gồm trán, lông mày, mũi, mí mắt, môi, 2 tai và xương mặt bên dưới.
Tiến sĩ Eduardo Rodriguez, người dẫn đầu đội ngũ phẫu thuật gồm hơn 140 người, cho biết: “Khả năng thành công của chúng tôi dựa trên hồ sơ theo dõi là rất mong manh. Không có một ai đã thực hiện việc này nhiều lần trước đây để chúng tôi có một lịch trình, một công thức để làm theo.”
Cho đến nay, cơ thể DiMeo vẫn chưa có dấu hiệu từ chối khuôn mặt hay bàn tay mới của mình, Tiến sĩ Rodriguez cho biết.
Kể từ khi rời bệnh viện vào tháng 11/2020, DiMeo đã được phục hồi chức năng tích cực, dành hàng giờ mỗi ngày để trị liệu vật lý, vận động và ngôn ngữ.
DiMeo nói: “Phục hồi chức năng khá là căng thẳng, liên quan rất nhiều đến việc tập luyện lại bản thân để tự mình làm lại công việc.”
Trong một buổi tập gần đây, anh đã tập nhướng mày, mở và nhắm mắt, chu miệng, đưa ngón tay cái lên và huýt sáo. DiMeo có thể cảm thấy trán và bàn tay mới của mình lạnh đi, và thường đưa tay lên vén mái tóc dài ra khỏi mặt.
DiMeo hiện nay đang sống với bố mẹ, có thể tự mặc quần áo và tự ăn. Anh bắn bi-da và chơi với chú chó Buster của mình. Từng là một người đam mê tập gym, DiMeo cũng đang tập luyện trở lại – nâng tạ nặng 50 pound và tập đánh gôn.
“Bạn có một cơ hội mới trong cuộc sống. Bạn thực sự không thể bỏ cuộc”, anh nói.
Như với bất kỳ ca cấy ghép nào, nguy cơ đào thải có thể diễn ra ngay từ sớm, hoặc kéo dài vô thời hạn. Những loại thuốc mà DiMeo dùng cũng khiến anh ấy dễ bị nhiễm trùng trong suốt phần đời còn lại của mình.
“Bạn không bao giờ thoát khỏi rủi ro đó”, Tiến sĩ David Klassen nói. “Cấy ghép cho bất kỳ bệnh nhân nào là một quá trình diễn ra trong một thời gian dài.”
Tuy nhiên, Tiến sĩ Rodriguez cho biết ông rất ngạc nhiên khi thấy DiMeo có thể thành thạo các kỹ năng như kéo khóa áo khoác và xỏ giày.
“Rất vui mừng cho tất cả chúng tôi”, Rodriguez nói, ” chúng tôi có một cảm giác tự hào to lớn.”
Thanh Phương (theo AP)
