Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phản ứng mạnh mẽ trước đòn trả đũa mới nhất từ Trung Quốc với hàng loạt trạng thái tweet trút giận, cho biết ông sẽ sớm có biện pháp đáp trả và yêu cầu các doanh nghiệp Mỹ phải tìm cách thay thế Trung Quốc trong mọi hoạt động.
Ông Trump khẳng định, “nước Mỹ không cần Trung Quốc” và tốt nhất là không cần.
Sự chuyển dịch của các công ty Mỹ đến các khu vực có giá thành sản xuất thấp hơn cũng mở ra cơ hội cho các quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.
Ngày 23/8/2019, Trung Quốc cho biết nước này có kế hoạch nâng thuế từ 5-10% đối với một số mặt hàng của Mỹ theo 2 giai đoạn: giai đoạn 1 bắt đầu từ ngày 1/9 và giai đoạn 2 từ 15/12/2019. Hai mốc thời gian này chung với lịch trình Mỹ nâng hàng rào thuế thêm 10% đối với 300 tỷ USD hàng hoá Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc.
Theo danh sách được công bố, kể từ 1/9/2019, các mặt hàng đậu nành và dầu thô nhập khẩu từ Mỹ vào Trung Quốc sẽ phải chịu thêm thuế 5%. Mức thuế 25% vốn đang được trì hoãn sẽ bắt đầu có hiệu lực vào ngày 15/12/2019 đối với sản phẩm xe ô tô từ Mỹ và sẽ áp thêm 10% đối với một số loại phương tiện nhất định.
Nếu cộng gộp các loại thuế, tổng mức thuế mà xe ô tô sản xuất tại Mỹ bán sang Trung Quốc sẽ phải chịu thuế 50%.
Trước động thái trả đũa của Trung Quốc, ông Trump trút giận bằng cách đăng hàng loạt trạng thái trên trang mạng xã hội Twitter của mình: “Tôi sẽ sớm đáp trả động thái áp thuế của Trung Quốc trong ngày thứ Sáu vừa qua. Đây là một cơ hội tuyệt vời đối với nước Mỹ”.
Bên cạnh đó, ông Trump khẳng định, “nước Mỹ không cần Trung Quốc” và tốt nhất là không cần.
Đáng chú ý, ông Trump nhấn mạnh việc các doanh nghiệp Mỹ cần phải bắt đầu tìm kiếm nguồn sản phẩm thay thế hàng hóa từ Trung Quốc, cũng như không để hoạt động sản xuất – kinh doanh phụ thuộc vào Trung Quốc.
Cụ thể, trong dòng tweet vào sáng thứ Bảy (24/08), ông Trump yêu cầu các tập đoàn Mỹ như Amazon, Federal Express, UPS và các công ty hậu cần khác phải ngay lập tức bắt đầu tìm kiếm các biện pháp thay thế Trung Quốc, bao gồm việc chuyển các công ty Mỹ từ Trung Quốc về quê nhà và sản xuất các sản phẩm của họ trên đất Mỹ. Giới chuyên gia đánh giá Tổng thống Trump không chỉ dọa suông.
“Chúng ta không cần Trung Quốc, và nói thật là sẽ tốt hơn nhiều nếu không có họ”, ông Trump viết. “Các công ty Mỹ tuyệt vời được ra lệnh ngay lập tức tìm phương án khác thay Trung Quốc, bao gồm cả việc đưa công ty về nước và sản xuất hàng hóa ở Mỹ”.
Các công ty từ bán lẻ, hàng điện tử đến đồ gia dụng đã lập tức liên hệ với những hiệp hội ngành nghề có liên quan để xin tư vấn, đồng thời chờ những thông báo với nội dung rõ ràng hơn từ Nhà Trắng.
Thực tế là nhiều công ty Mỹ đã nghĩ đến việc ra đi vì các yếu tố bất lợi khi sản xuất tại Trung Quốc
Theo chuyên gia luật và thương mại Jennifer Hillman tại đại học Georgetown, Tổng thống Trump về mặt lý thuyết không có quyền “ra lệnh” cho các công ty Mỹ rời khỏi Trung Quốc.
Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) ban hành năm 1977 cho phép ông Trump ngăn các hoạt động chuyển tiền sang Trung Quốc, nhưng chỉ với điều kiện ông Trump trước đó phải đưa ra tuyên bố hợp pháp rằng có tồn tại tình trạng khẩn cấp quốc gia.
Ngay cả khi ông Trump có động thái như trên, Hạ viện Mỹ vẫn có quyền hủy tuyên bố của ông Trump nếu cảm thấy nó không phù hợp.
“Bên cạnh đó, dù tất cả những kịch bản trên xảy ra, ông Trump cũng không có quyền lực tác động lên toàn bộ những đầu tư đã có tại Trung Quốc từ trước”, bà Hillman nhận định.
Một số chuyên gia thương mại thì lại cho rằng Tổng thống Trump có nhiều công cụ mạnh khác trong tay, đủ sức buộc các công ty Mỹ phải rời bỏ Trung Quốc.
Trong số đó là phương án tiếp tục nâng hàng rào thuế quan đánh vào hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Tổng thống Trump đã tuyên bố sẽ tăng mức thuế đang áp dụng lẫn dự kiến lên thêm 5%.
Nhà Trắng cũng có thể trừng phạt các công ty không nghe lời bằng cách loại họ ra khỏi danh sách đấu thầu liên bang.
“Những dòng tweet đó không hoàn toàn là dọa suông”, Derek Scissors, chuyên gia về Trung Quốc tại Viện Doanh nghiệp Mỹ, chia sẻ.
Theo William Reinsch, chuyên gia thương mại tại Trung tâm Chiến lược và Nguyên cứu Quốc tế (CSIS), thông điệp vừa qua của tổng thống Mỹ chỉ là cách công khai những gì ông đã và đang nói riêng với các công ty Mỹ suốt hai năm qua.
“Thực tế là nhiều công ty Mỹ đã nghĩ đến việc ra đi vì các yếu tố bất lợi khi sản xuất tại Trung Quốc, như giá lao động đang tăng, chính quyền Mỹ gây áp lực, còn các công ty Mỹ liên tục bị phân biệt đối xử tại Trung Quốc vì họ đến từ Mỹ”, Reinsch nói.
Một số nhà sản xuất hàng may mặc và đồ điện tử đã bắt đầu chuyển cơ sở khỏi Trung Quốc. Quá trình này được thúc đẩy sau khi Mỹ gia tăng hàng rào thuế quan. Tuy nhiên, không nhiều công ty chọn quay về Mỹ. Họ chọn chuyển nhà máy sang những nước có chi phí sản xuất thấp hơn như Đông Nam Á.
Một số chuyên gia cho rằng những dòng tweet của ông Trump thật ra nhắm vào Apple và các công ty công nghệ trong ngành chế tạo thiết bị bán dẫn, vốn sản xuất phần lớn mặt hàng tại Trung Quốc.
Trong nhiều thập niên qua, Apple đã gắn kết sâu với cơ sở hạ tầng Trung Quốc tới mức việc chia tách và đảo ngược quá trình này trở nên vô cùng khó khăn. Trong kịch bản tối ưu, Apple có thể mất đến 5 năm chỉ để dời 50% hoạt động sản xuất ra khỏi Trung Quốc.
Sự trỗi dậy của Apple từ một công ty máy tính rồi bước vào hàng ngũ những công ty trị giá cao nhất thế giới phần lớn nhờ vào mối quan hệ hợp tác với Foxconn – một công ty Đài Loan có cơ sở sản xuất chế tạo đặt tại Trung Quốc.
Apple là bên đưa ra ý tưởng độc đáo, nhưng chính người sáng lập Foxconn Terry Gou mới là người biến các ý tưởng đó thành hiện thực. Bắt đầu từ những năm 2000, Apple thông qua Foxconn đã tận dụng được sức mạnh sản xuất chế tạo của Trung Quốc để làm những thiết bị công nghệ hiện đại với chi phí thấp và lợi nhuận cao.
Apple cũng từng thử nghiệm lắp ráp sản phẩm bên ngoài Trung Quốc. Apple cho chế tạo máy tính bàn ở Mỹ và nghiên cứu đưa hoạt động sản xuất đến Ấn Độ hoặc Đông Nam Á.
Tuy nhiên, gã khổng lồ công nghệ vẫn phụ thuộc rất nhiều vào Trung Quốc. Đây cũng là thị trường quan trọng của iPhone. Chỉ trong quý I/2019, Apple mang về 9,19 tỷ USD từ Trung Quốc, trong khi toàn khu vực châu Mỹ là 25 tỷ USD.
Tổng hợp
